Intensieve samenwerking regulier en speciaal onderwijs

Veelgestelde vragen

• Wat betekent deelname aan deze beleidsregel voor de bekostiging?

  Zolang de leerling is ingeschreven op de school voor gespecialiseerd onderwijs ontvangt die school de bekostiging voor deze leerling. Wanneer de leerling uit het gespecialiseerd onderwijs met extra ondersteuning vanuit de school, het bestuur en/of het samenwerkingsverband in staat is regulier onderwijs te volgen, dan wordt de leerling ingeschreven bij de reguliere school. Met een inschrijving in het regulier onderwijs stopt de bekostiging van die leerling in het gespecialiseerd onderwijs. De reguliere school ontvangt dan de bekostiging voor deze leerling. Eventuele extra ondersteuning die de leerling na de inschrijving in het regulier onderwijs nodig heeft, kan worden bekostigd vanuit de ondersteuningsmiddelen van het samenwerkingsverband waartoe de reguliere school behoort.

• Hoe wordt de leerkracht uit het gespecialiseerd onderwijs die mee gaat naar het regulier onderwijs bekostigd?

  De leerlingen uit het gespecialiseerd onderwijs die met begeleiding vanuit het gespecialiseerd onderwijs de overstap gaan maken naar het regulier onderwijs hebben een toelaatbaarheidsverklaring (tlv). De school voor gespecialiseerd onderwijs ontvangt de bekostiging voor deze leerlingen. Hiermee wordt de leraar en eventueel ook een onderwijsassistent of leraarondersteuner gefinancierd die mee gaat met de leerlingen naar het regulier onderwijs.

• Komt er financiering vanuit het gespecialiseerd onderwijs?

  Er komt ondersteuning vanuit het gespecialiseerd onderwijs in de vorm van een of meerdere leraren, onderwijsassistent(en) en/of leraarondersteuner(s). Hoeveel ondersteuning er mee komt hangt af van het aantal leerlingen dat de overstap naar regulier onderwijs maakt en welke ondersteuning zij nodig hebben. Het personeel van het gespecialiseerd onderwijs blijft in dienst van de school voor gespecialiseerd onderwijs en blijft ondersteund worden vanuit het eigen schoolteam. Scholen en instellingen voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs kunnen ervoor kiezen om naast de ondersteuning ook middelen over te dragen aan de reguliere basisscholen en reguliere vo scholen wanneer leerlingen uit het gespecialiseerd onderwijs, onderwijs volgen op een reguliere school. Het overdragen van middelen is geen voorwaarde voor deelname aan deze beleidsregel. Het ondersteunen van de leerlingen uit het gespecialiseerd onderwijs in het regulier onderwijs is dat wel.

• Waar is de leerling ingeschreven?

  Een leerling uit het gespecialiseerd onderwijs die deel gaat nemen aan het experiment is bij de start van het experiment ingeschreven in het gespecialiseerd onderwijs. Zodra de leerling in staat is volledig regulier onderwijs te volgen – waar nodig met extra ondersteuning vanuit de school, het bestuur en/of het samenwerkingsverband – wordt de leerling ingeschreven op de reguliere school. Zolang de leerling is ingeschreven op het gespecialiseerd onderwijs behoudt de leerling de toelaatbaarheidsverklaring (tlv) en blijft de wet- en regelgeving van de school van inschrijving van toepassing. Ook de bijbehorende plichten (bijvoorbeeld ten aanzien van het melden van ongeoorloofd verzuim bij DUO en het opstellen van een ontwikkelingsperspectief) blijven de verantwoordelijkheid van de school van inschrijving.

• Hoe zorgen we ervoor dat de jeugdhulp en het leerlingenvervoer voortgezet wordt op het regulier onderwijs?

  Wanneer een leerling uit het gespecialiseerd onderwijs aangewezen is op jeugdhulp en wanneer voortzetting hiervan gewenst is wanneer de leerling de overstap maakt naar het regulier onderwijs, dan dient dit opgenomen te worden in het experimenteerplan. De deelnemende scholen beschrijven, in afstemming met de gemeente, in het experimenteerplan hoe dit vorm gegeven wordt. Hetzelfde geldt voor leerlingenvervoer. Als de leerling gebruik maakt van leerlingenvervoer en ook op de reguliere school aangewezen is op leerlingenvervoer dan dient dat, in afstemming met de gemeente, opgenomen te worden in het experimenteerplan. Ook huisvesting kan onderdeel uitmaken van het experimenteerplan. De gemeente stemt in met het experimenteerplan middels het ondertekenen van een verklaring van instemming.

• Waarom mag een school met een onvoldoende inspectie oordeel niet deelnemen?

  Als de kwaliteit van het onderwijs op één van de betrokken scholen of instellingen als onvoldoende of zeer zwak is beoordeeld, kan deze school niet deelnemen. Deelname aan het experiment wordt in dat geval niet in het belang van de leerlingen geacht.

• Ligt vast hoeveel leerlingen er minimaal deel moeten nemen?

  Nee, dat ligt niet vast. Voor een klein groepje leerlingen ligt deze beleidsregel echter niet voor de hand. Wanneer het om enkele leerlingen gaat is er maar weinig formatieruimte voor de begeleiding van deze leerlingen in het regulier onderwijs. Een maatwerkoplossing of de symbioseregeling ligt dan meer voor de hand.

• Mag je bijvoorbeeld drie leerlingen uit het gespecialiseerd onderwijs volledig onderwijs laten volgen op een reguliere school met ondersteuning vanuit het gespecialiseerd onderwijs zonder de beleidsregel aan te vragen?

  Alleen als een school voor gespecialiseerd onderwijs deelneemt aan de beleidsregel kan een leerling van deze school volledig onderwijs volgen op een reguliere school. Met een symbioseovereenkomst mag de leerling uit het gespecialiseerd onderwijs wel gedeeltelijk onderwijs volgen op een reguliere school.

• Hoe verschilt deze beleidsregel van een arrangement van een samenwerkingsverband?

  Deze beleidsregel maakt het mogelijk om leerlingen die ingeschreven staan in het gespecialiseerd onderwijs met begeleiding vanuit het gespecialiseerd onderwijs volledig onderwijs te laten volgen binnen het regulier onderwijs. Bij een arrangement krijgt een school een budget van het samenwerkingsverband om een of meerdere leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften extra ondersteuning te bieden.

• Hoe verhoudt deze beleidsregel zich tot het werken met arrangementen?

  Deze beleidsregel heeft geen invloed op het werken met arrangementen. Daar waar al met een arrangement gewerkt wordt, kan ook deelgenomen worden aan de beleidsregel wanneer daar aanleiding toe is. Het is van belang in het experimenteerplan op te nemen hoe de samenwerking vorm gegeven gaat worden.

• Mag een vso docent alle vakken geven in het regulier vo?

  De bevoegdheidseisen die gelden voor de verschillende typen onderwijs worden met dit experiment niet aangepast. Docenten die lesgaven op het vso mogen dat ook doen op een vo-school. Voor docenten die met een pabo-bevoegdheid lesgaven op het vso geldt dat zij onder begeleiding van een docent met een bevoegdheid voor het vo ook op het regulier vo les mogen geven. De vso-docent met een pabo-bevoegdheid werkt dan onder de verantwoordelijkheid van en in samenwerking met een bevoegde vo-docent, en kan in de tussentijd toewerken naar het behalen van een eigen vo-bevoegdheid.

• Hoe wordt de ontwikkeling van de leerlingen op het gebied van cognitie en sociaal-emotioneel welbevinden gevolgd?

  Er zal onderzoek verricht worden om het effect van de beleidsregel vast te stellen. In een latere fase volgt meer informatie over het onderzoek. De resultaten zullen gedeeld worden met het veld.

• Het gaat bij deze beleidsregel om terugplaatsing vanuit het gespecialiseerd onderwijs naar het regulier onderwijs. Wat is de meerwaarde van deze beleidsregel voor scholen die inclusief onderwijs willen bieden?

  Met deze beleidsregel kunnen scholen leerlingen uit de buurt die verder weg van huis gespecialiseerd onderwijs volgen de kans bieden om vanuit het gespecialiseerd onderwijs de overstap te maken naar een school in de buurt. De leraar die vanuit het gespecialiseerd onderwijs mee komt om de leerlingen op de reguliere school te begeleiden, brengt expertise vanuit het gespecialiseerd onderwijs naar de reguliere school.

• Kunnen met deze beleidsregel leerlingen uit het regulier onderwijs ook onderwijs volgen op het gespecialiseerd onderwijs?

  Dat kan alleen als alle leerlingen van een school voor regulier onderwijs en een school voor gespecialiseerd onderwijs deelnemen. De leerlingen van beide scholen worden dan over beide locaties verdeeld. In dat geval zullen er ook reguliere leerlingen onderwijs volgen op de locatie voor gespecialiseerd onderwijs.

• Een school voor praktijkonderwijs wil een samenwerking starten met een vso school. Het plan is een gezamenlijke groep te starten waar leerlingen van beide scholen in zitten. Valt dit ook onder deze beleidsregel?

  Ja, dit kan onder de beleidsregel vallen, mits voldaan wordt aan de voorwaarden van de beleidsregel.

• Kan een vso school voor zml onderwijs ook deelnemen?

  Een vso school voor zml onderwijs zou binnen deze beleidsregel een samenwerking aan kunnen gaan met een school voor praktijkonderwijs. Voorwaarde hierbij is wel dat de school van herkomst inschat dat praktijkonderwijs voor hen op termijn haalbaar is. Een andere mogelijkheid zou het starten van een Samen naar School klas kunnen zijn.

• Waar vind ik meer informatie over de beleidsregel Experiment inclusieve leeromgeving?

  De meest recente versie van de Beleidsregel vind je hier. Hier is ook een opname te vinden van een webinar waarin OCW nadere uitleg geeft over de Beleidsregel.

• Kan ik nog deelnemen aan de oude beleidsregel Experimenten samenwerking regulier en speciaal onderwijs?

  Je kunt niet meer deelnemen aan deze regeling. Er is een nieuwe regeling die meer ruimte biedt voor de samenwerking regulier en speciaal onderwijs in het licht van de route naar inclusiever onderwijs. Deze regeling gaat gelden vanaf 1 januari 2025 en verder.

• Kunnen ‘vso-leerlingen’ die zijn ingeschreven op een reguliere vo-school nog deelnemen aan staatsexamens?

  Nee, dat kan niet. Een leerling die staat ingeschreven op een reguliere vo-school is geen vso-leerling en kan dus niet deelnemen aan staatsexamens. Wel kan binnen de PTA’s ruimte gemaakt worden om vakken over meerdere jaren te spreiden. Wanneer dat nog niet voldoende is voor een leerling om een diploma te kunnen behalen kan eventueel gebruik gemaakt worden van de zogenaamde uitbestedingsregeling vavo of ‘Rutte-regeling’. Zie hier voor meer informatie.

• Mogen (v)so-leerlingen en leerlingen van reguliere scholen gewoon door elkaar heen in een groep onderwijs volgen?

  Onder de reguliere wetgeving mag dit niet. Wanneer de school gebruik maakt van de beleidsregel Experiment inclusieve leeromgeving kan dit wel. En uiteraard kunnen leerlingen in het kader van de symbioseregeling een deel van hun onderwijstijd onderwijs krijgen in een ander onderwijstype. Hiervoor hoeven niet meer voortdurend symbioseverklaringen te worden opgesteld. Het volstaat om in het ontwikkelingsperspectief (OPP) op te nemen op welke plaatsen het onderwijs word gevolgd. Zie hier voor meer informatie.

  Symbiose-overeenkomst opgenomen in het ontwikkelingsperspectief:
  “Het opstellen van een symbiose-overeenkomst brengt bureaucratische handelingen met zich mee. Zeker wanneer het gaat om grote aantallen leerlingen kan deze bureaucratische last onevenredig zwaar zijn in relatie tot het te beschermen belang. Om de bureaucratische last te verminderen is de inspectie ermee akkoord dat de scholen de schriftelijke overeenkomst ‘inbedden’ in het ontwikkelingsperspectief. Over enkele onderdelen die de symbiose-overeenkomst moet omvatten hebben partijen immers al eerder afspraken gemaakt en zijn deze schriftelijk vastgelegd in het ontwikkelingsperspectief. Concreet: in het ontwikkelingsperspectief treffen we al aan:

  • de tijdspanne waarin de leerling onderwijs op de andere school volgt;
  • de inhoud van het onderwijs (onderwijsactiviteiten, vakken);
  • de omvang (aantal uren) en wie het onderwijs of de activiteiten uitvoert”.
• Zijn vso-docenten bevoegd om les te geven in het regulier voortgezet onderwijs?

  Onder de reguliere wetgeving kan dit niet. Wanneer de school gebruik maakt van de Beleidsregel Experiment inclusieve leeromgeving kan dit wel.

• Hoe kijkt de Inspectie naar initiatieven tot vergaande samenwerking of integratie van voorzieningen?

  De Inspectie staat in principe open voor dergelijke initiatieven en ziet zich dan graag als meedenker in het zoeken naar zo goed mogelijke oplossingen voor problemen die scholen tegenkomen bij de samenwerking. De Inspectie heeft recent ook een werkgroep ingericht rond dit thema, om meer kennis te verzamelen over het onderwerp. Hierdoor weten alle contactinspecteurs hier ook meer over. Dit is immers van belang voor het toezicht op scholen die onder de beleidsregel werken en ook voor een toekomstig Toetsingskader. Want de praktijk nu laat zien dat dit nog lang niet bij alle inspecteurs in het po, vo, (v)so en voor de samenwerkingsverbanden bekend is. Daardoor wordt er soms strikt de hand gehouden aan de huidige wetgeving en worden herstelopdrachten opgelegd. In principe zou het momenteel zo moeten gaan dat scholen die deelnemen aan de beleidsregel en signaal hierover krijgen van OCW. Die scholen worden dan tegelijkertijd bezocht door de inspecteurs voor de verschillende samenwerkende onderwijsvormen, bijvoorbeeld bao en sbo.

• Moet je voor alle scholen in een geïntegreerde voorziening nog alles apart doen; werkverdelingsplannen, schoolgids, MR’en enz.?

  Wanneer de school gebruik maakt van de beleidsregel Experiment inclusieve leeromgeving hoeft dit niet meer. Wanneer er geen gebruik wordt gemaakt van de beleidsregel raden we het aan om dit vooraf met de contactinspecteur te bespreken. Meestal is de Inspectie om bereid mee te denken met de school.

• Kan ik ondersteuning krijgen bij onze plannen voor samenwerking – integratie?

  Dat kan zeker. Via de helpdesk kunnen experts, vanuit het Ondersteuningsprogramma samenwerking regulier-speciaal onderwijs, jouw vragen beantwoorden. Dit doen ze door met je mee te denken over jouw plannen of op locatie een relevante bijeenkomst bij te wonen, enz. Je kan het Steunpunt ook bereiken via het vragenformulier op deze pagina.

  Ook kan je deelnemen aan WIL-leernetwerken waarin praktijkinitiatieven regulier-speciaal van elkaar leren en methodische punten doorontwikkeld worden. Daarnaast worden er vanuit het Steunpunt Passend Onderwijs vanaf 2023 themabijeenkomsten over relevante thema’s in die samenwerking regulier-speciaal georganiseerd.

• Ik zou graag in contact komen met scholen die ongeveer hetzelfde doen als wat wij van plan zijn; kan dat?

  Dat kan via de helpdesk; zij kunnen je de weg wijzen naar vergelijkbare initiatieven.

  Je vindt op onze site ook veel praktijkvoorbeelden beschreven.

  Daarnaast zijn er werkbezoeken gepland.

  Ook kun je de community van 1Socaal Domein vragen stellen en in contact komen met vergelijkbare initiatieven.

• Kunnen we ook voorzieningen uit cluster 1 of 2 bij onze samenwerking betrekken?

  Dat kan zeker. Op veel plaatsen gebeurt dit ook al. Visio, Kentalis en andere voorzieningen cluster 1 en 2, staan hier zeer voor open en doen dit al op veel plaatsen. Ook binnen de beleidsregel Experiment inclusieve leeromgeving is uitdrukkelijk ruimte gemaakt voor de deelname van voorzieningen uit cluster 1 en 2.

• Kan jeugdhulp ingezet worden om de kinderen in de samenwerkende scholen extra hulp te bieden?

  Dat is zeker heel wenselijk. Wanneer er meer leerlingen met speciale ondersteuningsbehoeften op school zitten en de leerkrachten met grotere verschillen tussen leerlingen moeten omgaan, zijn pedagogisch medewerkers zeer gewenst. Zij kunnen dan ondersteuning bieden aan (groepen) leerlingen, aan leraren en aan ouders. Zij zouden IN de school en IN de klassen aanwezig moeten zijn, als onderdeel van het schoolteam. Dit gaat echter niet vanzelf. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de inzet van jeugdhulp in het onderwijs. Op veel plaatsen gebeurt dat inmiddels al wel in het (voortgezet) speciaal onderwijs, maar nog in mindere mate in het sbo, bao en vo. Als scholen samengaan en er meer leerlingen met gespecialiseerde ondersteuningsbehoeften in het reguliere onderwijs meedoen, is de jeugdhulp ook daar zeker nodig. Gemeenten zouden hier in het kader van hun inclusieve taak aandacht voor moeten hebben. Zie ook deze themapagina op de website van Steunpunt Passend Onderwijs.

• Zijn er ook voorbeelden van integratie regulier-speciaal onderwijs plus kinderopvang?

  Die zijn er zeker. Er zijn verschillende IKC’s of IKEC’s (Integraal Kind en Expertise Centrum Jonge Kind), maar ook andere constructies, waarin reguliere kinderopvang, maar soms ook kinderopvang Plus (voor de leerlingen die wat meer nodig hebben dan de reguliere kinderopvang) samenwerken. Zie bijvoorbeeld dit praktijkvoorbeeld.

• Hoe kan de bekostiging geregeld worden voor (v)so/sbo leerlingen die in het reguliere po, sbo of vo onderwijs volgen?

  In principe is er dan geen sprake van een toelaatbaarheidsverklaring (TLV), waarmee geen beroep kan worden gedaan op de standaardbekostiging die bij een TLV hoort. De keuzes die er dan zijn:

  • Als in de samenwerking/integratie van scholen de ‘oude’ brinnummers behouden blijven, kunnen de (v)so-leerlingen een TLV (v)so behouden en kunnen de daarbij passende budgetten ontvangen worden. Dit kan alleen als gebruik wordt gemaakt van de beleidsregel Experiment inclusieve leeromgeving. In andere gevallen mogen leerlingen vanuit verschillende brinnummers niet gemengd worden in een groep (behalve tijdelijk, onder de symbioseregeling).
  • Het samenwerkingsverband (swv) ondersteunt de beweging van verbreding van het reguliere onderwijs met leerlingen met gespecialiseerde ondersteuningsbehoeften. Daarom geeft het swv een ‘arrangement’ of extra budget voor scholen die deze leerlingen opnemen. Dat gebeurt al op veel plaatsen. Dat is echter geen wettelijk recht, waarmee zo’n regeling kwetsbaar kan zijn.

  Zie beleidsregel Experiment inclusieve leeromgeving.

• Mag je leerlingen die je straks in een gemengde groep plaatst (dus sbo/so) met 1 leerlingvolgsysteem volgen? Ook als de twee scholen werken met verschillende LV- systemen?

  Als de school de leervorderingen/leeropbrengsten van alle leerlingen binnen de eigen leerlijnen goed zichtbaar kan maken is dat toegestaan.

• Wat zijn de voordelen van deelname aan de Beleidsregel experimenten regulier-speciaal onderwijs?

  Als scholen of instellingen voor regulier en/of gespecialiseerd onderwijs nauwer willen samenwerken om meer maatwerk voor hun leerlingen mogelijk te maken, kan de Beleidsregel voordelen bieden, zoals:

  • De school kan leerlingen uit verschillende schooltypen (bijvoorbeeld sbo en so of vo en vso) gezamenlijk in een groep onderwijs laten volgen.
  • De leerlingen kunnen ingeschreven blijven staan bij hun oorspronkelijke school, waarmee de eventuele extra bekostiging behouden kan blijven.
  • Leerkrachten uit het vso mogen ook lesgeven in het vo (wat onder de huidige wetgeving niet mogelijk is)
  • De samenwerkende of geïntegreerde scholen mogen gedurende de experimenteerperiode functioneren als één school en kunnen dan bijvoorbeeld werken met één Schoolplan, één schoolgids, één werkverdelingsplan, enz.